فقر فضاهای فرهنگی در تبریز/فرهنگ در چهار سانتی‌متر مربع!

میانگین سرانه فضای فرهنگی – که از نیازهای اصلی شهرها به شمار می‌رود – در ایران ۷۰ سانتی‌متر مربع است؛ این عدد اما برای استان آذربایجان‌شرقی بسیار پائین‌تر و معادل ۴ سانتی‌متر به ازای هر یک نفر است.

تبریز از دیرباز در دل خود شاعران، نویسندگان و اهالی فرهنگ و هنر بسیاری را پروانده است؛ حال و روز فرهنگی این شهر با فرهنگ اما این روزها اصلا خوب نیست؛ طوری‌که بسیاری از مسئولان نیز، خود به این امر اذعان دارند. استاندار آذربایجان‌شرقی در سال ۹۸، سرانه فضاهای فرهنگی تبریز را ۲٫۵ سانتی‌متر مربع برای هر نفر و به اندازه نصف متوسط کشوری عنوان کرده بود.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی آذربایجان‌شرقی نیز در گفت‌وگو با خبرنگار ابینا، سرانه فرهنگی استان را برای هر نفر تنها ۴ سانتی‌متر مربع اعلام کرد و گفت: البته باید در نظر بگیرید که این سرانه تنها مختص فضاهای فرهنگی از قبیل کتابخانه‌ها، سینماها و مجتمع‌های فرهنگی است و سایر مکان‌ها از قبیل بخش‌های فرهنگی مدارس، مساجد و… در این آمار محاسبه نشده است.

در برنامه‌های توسعه‌ایِ تبریز، متوازن عمل نشده است
محمد محمدپور با اذعان به اینکه سرانه فضاهای فرهنگی تبریز کم است و این شرایط اصلا قابل قبول نیست، در رابطه با دلیل این امر و اینکه کوتاهی در افزایش این سرانه متوجه کدام نهاد فرهنگی است؟، تاکید کرد: تبریز علیرغم اینکه شهر بزرگی محسوب می‌شود، اما باید اذعان کرد که در برنامه‌های توسعه این شهر، به‌صورت متوازن عمل نشده است؛ به‌عبارت دقیق‌تر در برخی حوزه‌ها از قبیل جاده‌سازی و طرح‌های عمرانی، توسعه شهری مناسبی را شاهد هستیم اما در رابطه با توسعه فرهنگی و فضاهای فرهنگی نتوانسته‌ایم همزمان با طرح توسعه شهری جلو برویم.

وی اصلی‌ترین دلیل این مسئله را عدم تخصیص منابع داست و گفت: اگر دقت کنید، در سایر بخش‌ها در استان طی سال‌های اخیر شاهد شروع پروژه‌های مختلف هستیم، اما در بخش فرهنگی – هنری مطلقا مورد جدیدی نداریم، چرا که بودجه‌ای نیست که بتوان برای آن برنامه‌ریزی هم کرد.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان آذربایجان‌شرقی، توسعه سرانه فیزیکی فضای فرهنگی در استان را یک ضرورت دانست و ادامه داد: با توجه به افزایش جمعیت استان طی دهه‌های اخیر، دیگر اماکن موجود پاسخگوی نیازهای جمعیتی نیست، البته کمبود بودجه فرهنگی تنها مشکل استان ما نیست و یک مسئله کشوری به شمار می‌رود.

محمدپور در پاسخ به این سوال که اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان آذربایجان شرقی چه راهکاری برای بهبود این شرایط دارد؟، گفت: منابع و بودجه حوزه فرهنگی کم است، برای همین باید بخش‌های خدمت‌رسان از قبیل شهرداری‌ها پای کار آمده و در توسعه فضاهای فیزیکی فرهنگی اهتمام داشته باشند.

وی با تاکید بر اینکه ورود بخش غیردولتی و خصوصی به حیطه فرهنگ در این بُرهه، اهمیت زیادی دارد، افزود: ما نیز در اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان به سهم خود در جلب مشارکت سرمایه‌گذاران در حوزه فرهنگ وارد شده‌ایم تا با تعریف مجدد از فضاهای فرهنگی به عنوان سرمایه‌گذاری اقتصادی سودده، سرمایه‌گذاران را به این بخش سوق دهیم.

مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان آذربایجان‌شرقی بیان کرد: البته طی سال‌های اخیر با ورود بخش غیردولتی به سازمان سینمایی در استان، اتفاقات خوبی رقم خورده است؛ نمونه این پروژه‌ها را می‌توان پردیس سینمایی مجتمع تجاری ستاره باران عنوان کرد. همچنین در سال‌های گذشته با کاهش تعداد نگارخانه‌ها نیز مواجه بودیم که خوشبختانه با مشارکت بخش خصوصی تا حدی اوضاع بهتر شده است.

محمدپور درباره آخرین وضعیت پروژه تالار مرکزی تبریز هم گفت: این پروژه که از بزرگترین پروژه‌های متمرکز کشور به لحاظ طراحی، معماری و پوشش بخش‌های مختلف فرهنگی، محسوب می‌شود، به‌دلیل تخصیص نیافتن اعتبار به کُندی پیش می‌رود، اما با اجرای این پروژه میزان سرانه استان را می‌توانیم به مقدار قابل توجهی افزایش دهیم.

وی با بیان اینکه وسعت این طرح فرهنگی – هنری ۱۸ هزار مترمربع است، اضافه کرد: تامین پارکینگ موردنیاز به ظرفیت ۲ هزار دستگاه خودرو برای تالار مرکزی تبریز بسیار ضروری است، از این‌رو در حال تعامل و رایزنی مستمر با شهرداری تبریز هستیم تا اراضی لازم جهت احداث پارکینگ موردنیاز نیز اختصاص یابد.

وقتی شهرک می‌سازیم، باید به فکر کتابخانه آن هم باشیم
مدیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی آذربایجان شرقی هم در رابطه با سرانه فضای کتابخانه‌ای استان به‌عنوان یکی از بخش‌های مهم فرهنگی، گفت: بر اساس استانداردهای ایران، برای هر ۱۰۰ نفر، ۸ مترمربع فضای کتابخانه‌ای تعریف شده است که این فضا در آذربایجان‌شرقی، دو متر و ۲۰ سانتی‌متر است.

شهرام خدایی با تاکید بر رشد جمعیتی در استان افزود: وقتی محله یا شهرک جدیدی ایجاد می‌شود، به تبع آن مدیریت کلان‌شهری باید فضاهای دینی، فضای سبز و فضای فرهنگی از قبیل کتابخانه و سینما را نیز متناسب با وسعت منطقه احداث کند؛ اما در تبریز چنین اتفاقی نیفتاده است.

وی افزود: جمعیت تبریز در سال‌های گذشته رشد زیادی داشته است، اما متولیان شهری به این مساله دقت نکرده‌اند. شهرک‌های زیادی در تبریز ساخته شده یا در حال ساخت است از قبیل شهرک خاوران و شهرک مرزداران. اما متولیان فرهنگی به دلیل کمبود بودجه نتوانسته‌اند برای این شهرک‌ها فضای فرهنگی تعریف کنند.

مدیر کل نهاد کتابخانه‌های عمومی آذربایجان شرقی در عین حال با تاکید بر اینکه پیگیر احداث یکی کتابخانه بزرگ مانند کتابخانه مرکزی تبریز در شهرک خاوران هستیم، عنوان کرد: شهرداری تبریز هم برای ساخت کتابخانه در شهرک مرزداران قول مساعد داده است، که به دلیل شرایط استان بعد از شیوع ویروس کرونا فعلا محقق نشده است.